Wat maakt een beroep een zwaar beroep?

Zoals iedereen afgelopen tijd heeft kunnen lezen, willen een aantal werkgeversorganisaties de AOW-leeftijd verlagen voor mensen met een zwaar beroep. Maar wat maakt een beroep een zwaar beroep?

In Nederland wordt bepaald of een beroep zwaar is op basis van de arbeidsrisico's. De arbeidsrisico's kun je opdelen in grofweg vier categorieën:

• Arbeidsveiligheid
• Fysieke belasting
• Mentale belasting
• Omgevingsfactoren

Arbeidsveiligheid

De arbeidsveiligheid heeft te maken met de veiligheid op je werkplek. Loop je veel risico op arbeidsongevallen? Werk je misschien op hoogte, bijvoorbeeld op een steiger of een ladder? Ook heeft arbeidsveiligheid te maken met de arbeidsmiddelen die je geboden worden om je werk goed te kunnen uitvoeren. Werkt de machine waarmee je werkt naar behoren? Heb je een goede stoel om op te zitten?

Fysieke belasting

Dit is letterlijk de belasting die je lichaam ondervindt door je werk. Het gaat dan om tillen, dragen, duwen en trekken van gewicht. Maar ook over repeterende bewegingen. Stel je bijvoorbeeld een metselaar voor die steeds een baksteen verplaatst. Op zich is dat goed te tillen, maar als je het honderden keren per dag doet, voelt die losse baksteen een stuk zwaarder. Ook kan de repeterende handeling zorgen voor slijtage aan spieren en gewrichten. Een kapper is bijvoorbeeld iemand die steeds dezelfde beweging herhaalt tijdens het knippen. Maar bijvoorbeeld ook een beroepsviolist heeft een verhoogd risico op RSI.

Mentale belasting

De mentale belasting kun je splitsen in werkdruk en werkstress. Werkdruk ontstaat door druk van buitenaf, bijvoorbeeld deadlines. Werkstress is het gevolg van het werk dat je doet. Een vrachtwagenchauffeur heeft bijvoorbeeld te maken met zowel werkdruk als werkstress. De werkdruk komt door de bezorgmomenten waaraan hij moet voldoen. De lading moet tenslotte op tijd bij de klant zijn. De werkstress ontstaat onder andere door andere verkeersdeelnemers. Bijvoorbeeld een fietser die net voor de vrachtwagen langsrijdt.

Een grote verantwoordelijkheid of aansprakelijkheid voor je werk kan ook leiden tot werkdruk en werkstress. Een zzp'er die een verkeerd advies uitbrengt bijvoorbeeld, is hier volledig voor aansprakelijk. Dat kan behoorlijk wat werkstress met zich meebrengen. Hoe meer klanten de zzp'er heeft, hoe hoger de werkdruk. Je kunt nu eenmaal maar één ding tegelijk. Maar ook de werkstress neemt toe. Je bent namelijk voor elk advies aansprakelijk.

Omgevingsfactoren

De omgevingsfactoren hebben alles te maken met de plek waar jij je werk uitoefent. Maar ook of je werkt in ploegendienst valt onder de omgevingsfactoren. Heb je te maken met gevaarlijke stoffen? Werk je met machines die herrie maken en heb je gehoorbescherming nodig? Krijg je tussen de verschillende ploegen voldoende tijd om uit te rusten?

Arbeidsanalyse

Om te bepalen hoeveel arbeidsrisico's je loopt, kan er een arbeidsanalyse uitgevoerd worden. Dit kan bijvoorbeeld door een arboconsulent gedaan worden. Een belangrijk onderdeel van een arbeidsanalyse is de taakanalyse. Er wordt dan per taak of handeling gekeken in hoeverre de taak of handeling bijdraagt aan een arbeidsrisico. En dan is het een simpele rekensom: hoe hoger je scoort op de arbeidsrisico's, hoe zwaarder je beroep.

Uiteraard wordt gekeken naar hoe je werk er over het algemeen uitziet. Er is niet zoiets als een deeltijd-zwaar beroep. Je scoort dan op het ene arbeidsrisico hoger dan op het andere.

Wet- en regelgeving

De arbeidsrisico's en arbeidsomstandigheden worden beschreven in de Arbeidsomstandighedenwet (arbowet). Bedrijven moeten zich houden aan de wet én worden hierop gecontroleerd. Om te zorgen dat zij zich houden aan de wet nemen zij arbomaatregelen. Bedrijven leggen hun arbomaatregelen vast in een arbocatalogus. Hierin staat hoe een bedrijf aan de normen uit de arbowet voldoet.

Arbomaatregelen kunnen preventief zijn of zich richten op reïntegratie. Bij preventieve arbomaatregelen kun je denken aan gehoorbescherming en veiligheidskleding. Ook een verstelbaar bureau en een verstelbare stoel horen bij de preventieve maatregelen.

Of jij een zwaar beroep hebt, uit zich vaak in het ziekteverzuimcijfer. Als jij niet kunt of wilt werken, meld je je ziek. Voor jouw werkgever is het belangrijk te weten waarom jij je ziekmeldt. In de arbocatalogus staan ook een aantal maatregelen voor reïntegratie. Je werkgever kan dan samen met jou bepalen wat er gedaan kan worden, zodat je zo snel mogelijk weer aan het werk gaat. Als onderdeel van reïntegratie sluiten bedrijven contracten af met reïntegratiebedrijven. Zij volgen hiermee de Wet verbetering poortwachter, die stelt dat werkgevers én werknemers verantwoordelijk zijn voor de reïntegratie van de zieke werknemer.

Andere landen

De criteria in België voor een zwaar beroep lijken op de criteria in Nederland. Er worden vier categorieën gehanteerd. Zij kijken of een beroep fysiek zwaar, mentaal zwaar en risicovol is. Ook kijken zij naar de zwaarte van het arbeidsregime. Dan kun je denken aan nachtwerk en ploegendiensten.

In Oostenrijk kijken ze onder andere naar het calorieverbruik. Voor mannen geldt dat je een zwaar beroep hebt als je 2.000 Kilocalorieën verbrandt per dag. Voor vrouwen is dit 1.400 Kilocalorieën per dag. Ook als je 's nachts of in ploegendienst werkt of in hitte of kou heb je een zwaar beroep.